kolędy

Kolędy należą do grupy radosnych pieśni noworocznych, które w dzisiejszych czasach częściej kojarzone są z pieśniami bożonarodzeniowymi. Utrzymywane są najczęściej w konwencji religijnej, a ich początki wywodzą się z tradycji ludowych. Kolędy w nieco późniejszych okresach komponowane były również przez wielu wybitnych kompozytorów.

Rodzaj kolędy, w których zaczerpnięte są wątki z życia codziennego, potocznie nazywa się pastorałką. W przeciwieństwie do klasycznej kolędy nie wykorzystuje się jej w chrześcijańskich nabożeństwach religijnych, z powodu ich świeckiego charakteru.

Nazwą „kolęda” nie określa się jedynie pieśni Bożonarodzeniowej, ale jest ona również nazwą pewnego obrzędu ludowego, który związany jest ze świętem godowym, wywodzącym się z tradycji słowiańskich, a następnie Bożego Narodzenia. Polega on na obchodzeniu domów przez kolędników.

śpiewanie kolęd

https://pixabay.com/pl

Każdego roku w Polsce i na świecie odbywa się mnóstwo licznych przeglądów i festiwali kolędowych, z których największym i jednocześnie takim, który gromadzi tysiące wykonawców, jest Ogólnopolski Festiwal Kolęd i Pastorałek w Będzinie.

Kolędy w liturgii

Jeżeli chodzi o liturgię Kościoła katolickiego, to kolędy wykonuje się dopiero od mszy, która odprawiana jest o północy Święta Bożego Narodzenia, czyli tzw. Pasterki, aż do Święta Chrztu Pańskiego, które odbywa się 6 stycznia. Polska tradycja pozwala również na śpiewanie ich w czasie Święta Ofiarowania Pańskiego, czyli 2 lutego.

Współczesnymi kolędami nie są utwory, które nie są związane z tematyką Bożego Narodzenia, a odnoszą się do okresu przygotowań do świąt takie, jak „Jest taki dzień”, wersje angielskie White Christmas, Jingle Bells, czy niemiecką Tannenbaum.

jak powstały kolędy

https://pixabay.com/pl

Zgodnie z tradycją chrześcijańską pierwszą kolędę stworzył św. Franciszek z Asyżu, a jej pierwsze publiczne wykonanie zaprezentowano w szopce, którą zorganizował. Najstarszą polską kolędę wymyślono już w 1424 r. i była to „Zdrow bądź, krolu anielski”

Najpopularniejszą kolędą jest „Cicha noc”, którą można usłyszeć aż w 300 różnych językach i dialektach. Kolęda ta powstała w 1818 roku, w małym miasteczku Oberndorf bei Salzburg, które położone jest na terenie austriackich Alp. Jej autorzy to Józef Mohr, który był wikarym w miejscowym kościele, oraz Franza Xaver Gruber, który pełnił funkcję organisty.

Etymologia kolęd

Termin kolęda najprawdopodobniej wziął swoją nazwę od łacińskiego calendae i oznaczał dokładnie pierwszy dzień miesiąca. Przez dawnych Słowian w ten sposób określany był również pierwszy dzień roku, oraz upominek, który był wręczany z okazji nowego roku. Dopiero w późniejszych latach obyczaj ten został przeniesiony wyłącznie do okresu świąt Bożego Narodzenia. Z czasem również tym terminem zaczęto określać wizytę księdza w domu, pieśń bożonarodzeniową, oraz obrzęd ludowy, który polega na chodzeniu po domach.

kolędowanie

https://pixabay.com/pl

W językach słowiańskich, które używane są współcześnie, znaczenie to w pewnym stopniu ewoluowało, przechodząc z określenia Bożego Narodzenia, do świętowania, śpiewania pieśni, które są z nim związane i finalnie do określenia samej pieśni. Obrzędy ludowe, które związane są z okresem Bożego Narodzenia, potocznie nazywane są w języku polskim kolędą lub kolędowaniem.

Geneza kolęd

Kolęda swoje źródła ma w rzymskich obchodach Kalendae. Był to jeden z najważniejszych dla Rzymian dzień miesiąca, wynikało to z tego, że 1 stycznia od 153 r. przed narodzinami Jezusa, rzymscy konsulowie obejmowali swój urząd. Z upływem czasu, za sprawą dekretu Juliusza Cezara w 46 r.p.n.e. „1 stycznia” został ogłoszony oficjalnie, jako początek administracyjnego roku. Taka okazja sprawiła, że Rzymianie, ten dzień świętowali, odwiedzając się wzajemnie i obdarowując się drobnymi podarunkami, a także wspólnie śpiewając pieśni.

Takie zwyczaje z biegiem lat, zaczęli również przejmować chrześcijanie, dołączając je do Święta Bożego Narodzenia, które uważali za początek rachuby nowego czasu. Do dzisiaj jest to nadal jeden z najważniejszych elementów Bożego Narodzenia. Wynika z tego, że z założenia kolęda była noworoczną pieśnią pochwalną i powitalną.

 

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here