Kolor oczu jest cechą wielogenową, która jest uzależniona od typów i ilości pigmentów, które są obecne w tęczówce.
Zarówno ludzie, jak i inne zwierzęta posiadają wiele możliwych fenotypów kolorów oczu. U ludzi są one zależne od proporcji eumelaniny, która jest zmienna i produkowana przez melanocyty w tęczówce. Oczy o jasnym zabarwieniu w przypadku wielu gatunków ptaków są w dużej mierze zdeterminowane przez inne pigmenty, takie jak karotenoidy, pterydyny, puryny.
Trzy główne elementy, które znajdują się w obrębie tęczówki, są decydujące o kolorze oczu: zawartość pigmentów, które znajdują się w nabłonku tęczówki, zawartość melaniny, która z kolei znajduje się w zrębie tęczówki, oraz zagęszczenie komórek zrębu tęczówki. Nabłonek tęczówki, bez względu na barwę oczu, zawiera w swoim składzie eumelaninę. Warianty kolorów występujące we wszystkich tęczówkach, są najczęściej uzależnione od zawartości melaniny w obrębie zrębu tęczówki.
https://https://pixabay.com/pl
Gęstość komórek, jaka znajduje się w obrębie, ma decydujący wpływ na ilość światła, jakie jest pochłaniane przez zasadniczy pigment znajdujący się w nabłonku.
Kolory oczu w skali Martina
Skala Martina, jest jedną z najczęściej używanych miar, do określania kolorystyki oczu.
Ciemne kolory oczu:
- 1 – czarnobrązowe
- 2,3 – ciemnobrązowe
- 4 – brązowe (piwne)
https://https://pixabay.com/pl
Oczy mieszane albo przejściowe:
Ciemne-mieszane – brązowe z małą domieszką jasnego pigmentu.
- 5,6 – jasnobrązowe
Mieszane – mieszanka pigmentów najczęściej przybiera postać mniej więcej równomiernego rozmieszczenia barwników w obrębie tęczówki albo jasnej tęczówki, która otoczona jest grubą brązową obwódką. W przypadku jaśniejszych odcieniach przybiera to formę z niewielką domieszką brązowego pigmentu, występując w postaci niewielkich plamek lub wąskiej obwódki wokół źrenicy.
https://https://pixabay.com/pl
- 7 – zielonawopiwne
- 8 – jasnozielone
Oczy jasne:
- 9,10 – ciemnoszare
- 11,12 – jasnoszare
- 13,14,15 – niebieskie
- 16 – jasnoniebieskie
Niektórzy antropolodzy za odcienie mieszane uznają również kolory szare (9-12)
Czynniki decydujące o kolorze oczu
https://https://pixabay.com/pl
Kolor oczu jest dziedziczną cechą, na którą wpływ wywiera co najmniej kilka genów. Zaliczają się do nich dwa główne geny i reszta mniejszych, które odpowiadają m.in. za liczbę możliwych kombinacji kolorów oczu. W przypadku ludzi można rozróżnić trzy Loci, które mają związek z kolorem oczu, są to: EYCL1, EYCL2 oraz EYCL3.
Wyżej wymienione geny odpowiadają za trzy fenotypowe kolory oczu. Wszystkie trzy geny zobowiązane są do określania jednego i tego samego koloru, co powoduje, że nasz kolor oczu jest czysty. Jeżeli jednak któryś z genów jest odmienny niż pozostałe dwa, w tym wypadku możemy otrzymać kolor mieszany, do którego zalicza się np. kolor piwny lub szary. Kolor oczu najczęściej stabilizuje się dopiero w okolicy 6 miesiąca życia.
W 2006 r. analizie poddano cząsteczkową podstawę locus EYCL3. Badaniu poddano ok.3840 osób. Wyniki wskazały na to, że aż 74% wszystkich wariacji koloru oczu można wyjaśnić na podstawie polimorfizmy pojedynczych nukleotydów, które znajdują się blisko genu OCA2.
https://https://pixabay.com/pl
OCA2 już wcześniej był znany z tego, że jeśli posiada mutację, to gen ten, może przyczyniać się do powstawania albinizmu. Jednak jedne z najnowszych badań dowiodły, że SNP ma silny związek z zielonymi i niebieskimi oczami, oraz z liczbą piegów, odcienia włosów, skóry i pieprzyków. Wielu autorów badań przypuszcza, że SNP w OCA2 może stanowić regulatorową sekwencję i poprzez to wpływać na ekspresję genu, co może mieć duże znacznie w przypadku pigmentacji.
Klasyfikacja kolorów
Z koloru tęczówki można wiele dowiedzieć się na temat człowieka, a z kolei odpowiednia klasyfikacja różnych kolorów może być użyteczna przy dokumentacji zmian patologicznych, a także przewidywaniach, dotyczących tego, jak określona osoba może reagować na różne środki farmaceutyczne przeznaczone dla oczu. Występują różne systemy klasyfikacji, począwszy od tych, które opisują oczy jako ciemne lub jasne, aż po takie, które szczegółowo stopniują każdy odcień, używając np. fotografii, w celu ich porównania.
